Tìm hợp âm cho 1 bài hát mà mình không có nốt, chỉ có chữ mà thôi thì cũng không khó lắm, đó là mình biết điệu nhạc cách hát. Tìm hợp âm theo phương pháp sau:
1. Tìm xem bài này tông Trưởng hay Thứ : Một bài hát chỉ viết theo âm Trưởng hay âm Thứ. Một vài lý thuyết để thực dụng trong việc tìm âm là âm Trưởng thì hùng mạnh, âm Thứ thì yếu (nhạc buồn Việt Nam thường là âm Thứ, còn những bài quốc ca thì thường âm Trưởng). Một phương pháp mò chính xác hơn là hiểu sơ về nhạc lý rồi áp dụng cho mấy nốt đầu của bài hát (tuy mình khg có nốt nhạc, mình sẽ chơi đàn thử vài nốt để thử âm cho bài hát). Cách mò này sẽ giúp bạn tìm hợp âm chính của bài hát như Đô Trưởng hay La Thứ (sẽ giải thích thêm trong đoạn sau). Điển hình cho quá trình thứ 1 này là bạn thường thấy mấy nhạc sĩ hay chơi thử vài nốt khi 1 ca sĩ yêu cầu 1 bài hát lạ.
2. Từ hợp âm chính, bạn mò thêm 2 hợp âm phụ theo phương pháp I-IV-V. Xin nhắc lại đây là 3 hợp âm phổ thông mà thôi. Sẽ có những bài hát họ chuyển tông giữa bài như khúc chót của bài Trả Lại Em Yêu nhạc sĩ Phạm Duy đã nâng âm thanh cao hơn trong mấy câu cuối. Có bài sẽ thêm vào những hợp âm quãng 7 hay những hợp âm khác để thêm phần phong phú và thú vị cho bài hát. Có bài nhét thêm phần Thăng hay Giảm ở giữ bài (nhìn ký hiệu Thăng Giảm), có bài chuyển từ âm Thứ sang âm Trưởng vân vân. Tìm những tông hay âm điệu thay đổi này thì bạn cần hiểu rành về nhạc lý (xin phép kg giảng giải trong khuôn khổ bài này).
3. Xin hiểu là trong 1 bài hát, tác giả chỉ đề nghị 1 tông như Đô Trưởng. Vì phải viết thành 1 bản nhạc nên họ phải ghi xuống những ký hiệu, vì vậy họ sẽ chọn 1 âm điệu (Tango, Chachacha v.v.) và những nốt nhạc (vì vậy mình sẽ có 1 tông hay 1 gam nào đó) . Sau đó người chơi nhạc được toàn quyền nâng cao hơn như 1 nấc cao hơn thành Đô thăng trưởng hay 2 nấc cao hơn thành Re Trưởng) hoặc 1 nấc thấp hơn thành Si Trưởng hay 2 nấc thấp hơn thành La thăng Trưởng. Người chơi nhạc cần chọn tông nào thích hợp với giọng của ca sĩ rồi sẽ lấy hợp âm đó làm hợp âm chính mà chọn 2 hợp âm phụ theo đoạn số 2 trên. Nguyên tắc nâng cấp là Do -> Re -> Mi -> Fa -> Sol -> La -> Si - > Do và tiếp tục. Những gam này cách nhau 2 nấc, trừ 2 trường hôp Mi-> và Si->Do chỉ có 1 nấc mà thôi. Trong những gam cách nhau 2 nấc thì khi chuyển 1 nấc mình sẽ có Gam Thăng.
4. Xin giải thích thêm về cách đổi tông mới . Nếu bạn chơi đàn Tây Ban Cầm thì hợp âm F trưởng sẽ có cách bấm đàn ở nấc số 1. Dùng cách bấm đàn này nhích xuống nấc 2 bạn sẽ có hợp âm F thăng trưởng. Nhích xuống nấc 3 bạn sẽ có G trưởng. Theo cách này thì bạn cứ đàn tự nhiên như cũ, chỉ nhấc lên hay xuống những nấc trên thân cây đàn bạn sẽ có những tông mới phù hợp với giọng người hát mà bạn vẫn dùng những hợp âm cũ bạn đã viết và tập chơi đàn bình thường, khg thay đổi.
Bây giờ xin trở lại cách tìm hợp âm chính của bài hát. Thí dụ như 1 bài khg có Thăng hay giảm thì nó sẽ có tông C trưởng hay A thứ. Hợp âm C trưởng theo nhạc lý gồm có nốt Do, Mi và Sol. Bạn chơi thử vài nốt nếu thấy thích hợp với cách bấm và có những nốt trên thì bài này âm Trưởng. Nếu C Trưởng kg hợp, bạn bấm thử hợp âm A thứ sẽ thấy nó thích hợp hơn và bài này là âm Thứ.
Xin đưa thêm 1 thí dụ để các bạn thử nghiệm cách mò Gamme.
Không.... Không... tôi không Còn yêu em Nữa
Giòng nhạc trên có những nhịp điệu nhấn mạnh ở những chữ tôi viết đậm. Ngay chữ Không thứ nhất, nếu bạn chơi thử tông C Trưởng thì nghe chướng tai lắm, thử tông /gamme Am La Thứ thì thích hợp hơn. Đến chữ Không thứ nhì thì đổi thử hai gamme phụ E7 hoặc Dm thấy khg thích hợp vậy giữ gamme Am là hợp cách nhất. Sau đó đến chữ Còn thì giọng nhạc yếu hẳn đi, tức là họ đã đổi tông. Nếu bạn thử gamme Dm và E7 thì sẽ thấy gamme E7 rất hợp cách. Sau đó đến chữ Nữa thì bạn thử tìm sẽ thấy trở lại gamme Am. Xin bạn thử chơi nhé:
Không! (Am) Không! Tôi không còn yêu anh nữa
Không! (Dm) Không! Tôi không còn (E7) yêu anh nữa (Am)
Không! (E7) Không! Tôi không còn (Dm)
Tôi không còn yêu anh nữa (E7) anh ơi! (Am)
Tình đời thay trắng đổi đen (Dm)
Tình đời (G7) còn lắm bon chen (C)
Tình đời (F) còn lắm đam mê (E7)
nên tình còn lắm ê chề (Am)
Tình mình có nghĩa gì đâu (Dm)
Tình mình (G7) đã lắm thương đau (C)
Tình mình (F) gian dối cho nhau (E7)
Thôi đành hẹn lại kiếp sau (Am)
Không! (Am) Không! Tôi không còn tôi không còn yêu anh nữa
Không! (Dm) Không! Tôi không còn (E7) tôi không còn yêu anh nữa (Am)
Không! (E7) Không! Tôi không còn (Dm),
Tôi không còn yêu anh nữa (E7) anh ơi (Am)